62 წელი მიუნხენის ტრაგედიიდან

• 1958 წლის 6 თებერვალს მიუნხენში ტრაგედია დატრიალდა
• ავიაკატასტროფას 23 ადამიანი ემსხვერპლა, მათ შორის მანჩესტერ იუნაიტედის 8 ფეხბურთელი

ინგლისური გუნდი ბელგრადიდან ბრუნდებოდა, სადაც ჩემპიონთა თასის მატჩი გამართა. მანჩესტერ იუნაიტედი შინ ჩარტერული რეისით მიემგზავრებოდა და სწორედ ამიტომ აღმოჩნდა მიუნხენში. თვითმფრინავმა კატასტროფა განიცადა და ჩამოვარდნის დროს სწორედ იმ ადგილზე დაეცა, სადაც საწვავით მომარაგება ხდებოდა ხოლმე.

Today, we remember them.#FlowersOfManchester pic.twitter.com/CLDti03YK7

— Manchester United (@ManUtd) February 6, 2020

დაღუპულ 8 ფეხბურთელს შორის იყვნენ: ჯეოფ ბენტი, როჯერ ბირნი, ედი კოლმანი, დანკან ედვარდსი, მარკ ჯონსი, დევიდ პეგი , ტომი ტეილორი და ლაიამ “ბილი” უელანი. ასევე დაიღუპა სხვა 15 მგზავრიც. მათ შორის იუნაიტედის თანამშრომლები უოლტერ კრიკმერი, ბერტ უოლლი და ტომ კური. 

როგორც ცნობილია, თვითმფრინავმა აფრენა 2-ჯერ სცადა. მესამე მცდელობის დროს კი ასაფრენი ბილიკის გაუმართაობის გამო მისი სიჩქარე შენელდა, რაც საბოლოოდ არასაკმარისი აღმოჩნდა. "წითელი ეშმაკების" მეკარემ, ჰარი გრეგმა მოახერხა და გონება არ დაკარგა. როგორც შემდგომ თავად განაცხადა, მან იმ მომენტში იფიქრა, რომ შეიძლებოდა თვითმფრინავი ნებისმიერ მომენტში აფეთქებულიყო. გრეგმა შეძლო ბობი ჩარლტონისა და დენის ვაიოლეტის გათავისუფლება უსაფრთხოების ქამრსებისგან და ისინი თვითმფრინავისგან მოშორებით, მიმდებარე ტერიტორიაზე გადაიყვანა. 7 ფეხბურთელი ადგილზე გარდაიცვალა, ხოლო დანკან ედვარდსი მიუნხენის საავადმყოფოში 2 კვირის განმავლობაში ებრძოდა სიკვდილს. 

კატასტროფას გადაურჩა ჯონი ბერი, თუმცა მიღებული დაზიანებების შემდეგ, მან ვეღარ შეძლო საფეხბურთო კარიერის გაგრძელება. სასწაულებრივად გადაურჩა სიკვდილს ბასბიც. ექიმები თვლიდნენ, რომ მისი შანსი მინიმალური იყო. მან 2 თვეზე მეტი დრო გაატარა საავადმყოფოში, რის შემდეგაც შეძლო და გუნდს დაუბრუნდა.

ტრაგედია მიუნხენის აეროპორტ რიემში მოხდა, თუმცა საბედნიეროდ მას არცერთი გერმანელი არ შესწირვია, მათ შორის არც აეროპორტის თანამშრომლები. ყველანი უვნებლად გადარჩნენ. 

1958 წლის 6 თებერვალი მანჩესტერ იუნაიტედის ისტორიაში უდიდეს ტკივილს ტოვებს. იმდროინდელი შემადგენლობით "წითელი ეშმაკები" მსოფლიოს ერთ-ერთ უძლიერეს გუნდად ითვლებოდნენ. ტრაგედიამდე მანჩესტერ იუნაიტედმა ბელგრადში, ცრვენა ზვეზდასთან ჩემპიონთა თასის განმეორებითი, მეოთხედფინალური შეხვედრა ჩაატარა. უკვე პირველ ტაიმს მანჩესტერელები 3:0–ს იგებდნენ, თუმცა შეხვედრის მეორე ნახევარში მასპინძლებმა სასწაული მოახდინეს და ანგარიში გაათანაბრეს. ამის მიუხედავად, ინგლისელებს გაუმართლათ, რადგან მათ პირველი შეხვედრა საკუთარ მოედანზე მოგებული ჰქონდა და ნახევარფინალშიც ინგლისური კლუბი გავიდა.

აღნიშნული მატჩის შემდეგ, გუნდი ინგლისის საელჩოში მივიდა, სადაც გამარჯვება უნდა ეზეიმათ, ხოლო მეორე დილით ისინი სამშობლოში მიუნხენის გავლით ბრუნდებოდნენ. იმ პერიოდში ჩარტერულ რეისებს საფეხბურთო გუნდები იშვიათად იყენებდნენ, თუმცა მანჩესტერელები ჩქარობდნენ და მათ საამისო მიზეზიც ჰქონდათ. ნახევარი წლით ადრე, როდესაც ისინი პრაღიდან ბრუნდებოდნენ, გუნდმა ძლივს ჩაასწრო კალენდარულ შეხვედრას რომელიც ინგლისის ჩემპიონატის ეგიდით უნდა გამართულიყო. შეყოვნების მიზეზი კი ის გახლდათ, რომ მანჩესტერში ცუდი ამინდი იყო და თვითმფრინავების მიღება არ ხდებოდა. 

ცრცვენა ზვეზდასთან შეხვედრის შემდეგ "წითელი ეშმაკები" სამშობლოში დროულად უნდა დაბრუნებულიყვნენ, რადგან ისინი გათამაშების ლიდერ ვულვერჰემპტონს ეთამაშებოდნენ. სწორედ ამიტომ მიიღო კლუბის ხელმძრვანელობამ გადაწყვეტილება, რომ შეეკვეთა ჩარტერული რეისი ბელგრადიდან მიუნხენამდე, ხოლო იქიდან პირდაპირ მანჩესტერში ჩავიდოდნენ. მიუნხენში დაფრენა კი იმისთვის იყო საჭირო, რომ თვითმფრინავს საწვავი მიეღო, რადგან მაშინდელ ლაინერს ბელგრადიდან მანჩესტერამდე საწვავი უბრალოდ არ ეყოფოდა.

იუგოსლავიის დედაქალაქიდან მიუნხენამდე მგზავრობა უპრობლემოდ შედგა. საგანგაშო არაფერი მომხდარა, თუმცა თვითმფრინავს რიემის ბილიკზე დაჯდომა გაუჭირდა. იმ დღეს მიუნხენში თოვდა, დასაფრენი ბილიკი კი თითქმის ბოლომდე გაყინული იყო. ავზის გავსებიდან 2 საათში თვითმფრინავი ასაფრენად მოემზადა. გ-ალზუ, იგივე ზულუ - დაიძრა და აფრენის მომენტში თვითმფრინავი შეტორტმანდა. პილოტმა სცადა თვითმფრინავი დაესვა, თუმცა მისი დამორჩილება რთული აღმოჩნდა. 150 მეტრის სიმაღლეზე ყოფნის დროს ერთ-ერთი ძრავი აფეთქდა და ლაინერიც ძირს დაენარცხა. პილოტი მაქსიმალურად ეცადა, რომ დარტყმა შეემსუბუქებინა, თუმცა დაზიანებები იმდენად ძლიერი იყო, რომ ტრაგედია თავიდან ვერ აიცილა.

აფრენის დროს თვითმფრინავში სულ 34 ადამიანი იმყოფებოდა. ფეხბურთელები, ჟურნალისტები, ეკიპაჟის წევრები, საელჩოს წარმომადგენლები და ფოტოგრაფები. 

"ნიუს ქრონიქლის" ჟურნალისტი ფრენკ ტეილორი იხსენებს :"ჩვენმა თვითმფრინავმა აფრენა 2-ჯერ სცადა. მესამეჯერ კი კატასტროფა განიცადა. იმ დღეს თოვდა და ქარბუქიც იყო. როცა თვითმფრინავი სიჩქარეს კრეფდა, მე ილუმინატორიდან ვიყურებოდი და თან ვფიქრობდი, ახლა ავფრინდებით, ახლა ავფრინდებით.. ამის ნაცვლად თვითმფრინავი დაბლა წავიდა და წინა ნაწილით დაენარცხა მიწას. ჩვენ გავარღვიეთ ღობე ასაფრენი ბილიკის ბოლოს და შევასკდით შენობას, რომელიც შემდგომ ნანგრევებად იქცა. მე ვხედავდი ხალხს, რომლებიც სავარძლებზე მიბმულნი იყვნენ და მთელი სახე სისხლში ჰქონდათ ამოსვრილი. მახსოვს 20 წლის ბობი ჩარლტონიც, რომელიც კარგა ხანს შოკში იყო და არაფერი ესმოდა. კაპიტანი როჯერ ბირნი, ედი კოულმენი და ტომი ტეილორი მიწაზე ეყარნენ. პირადად მე "დეილი მეილის" ფოტოგრაფმა, პიტერ ჰოვარდმა გადამარჩინა, როცა რკინის დიდი ნაგლების ქვეშ დამინახა. მან ჩემს გადასარჩენად საკუთარი სიცოცხლე გარისკა, რისთვისაც სათანადო მადლობას ვერასოდეს გადავუხდი."

1960 წლის 25 თებერვალს მიუნხენის კატასტროფაში დაღუპულთა პატივსაცემად სტადიონის მთავარი გვირაბის შესასვლელთან დამონტაჟდა დაფა, სადაც გარდაცვლილთა სახელი და გვარია ამოტვიფრული.